Xenocidio foi elixida Palabra do Ano 2025 tras a votación popular da campaña do Portal das Palabras, impulsada pola Real Academia Galega e a Fundación Barrié.
O termo acadou 2.948 votos, máis de catro de cada dez sufraxios emitidos, nun proceso no que participaron case 7.200 persoas.
Xenocidio, Palabra do Ano 2025 en galego
A palabra, creada polo xurista polaco Raphaël Lemkin, define un dos conceptos xurídicos e históricos que marcaron o século XX. En palabras do historiador galego Antonio Míguez Macho, “é un dos conceptos que cambiaron o mundo”.
Lemkin dedicou a súa vida a lograr que o xenocidio fose recoñecido como crime contra a humanidade e tipificado como delito de persecución universal, algo que a ONU asumiu tras a II Guerra Mundial. Nos últimos meses, o termo recuperou presenza no debate público internacional en relación coa situación na Franxa de Gaza.
Resultados da votación
Na clasificación final, xenocidio impúxose con claridade a outras voces de forte carga simbólica. Foliada quedou en segunda posición con 1.315 votos, arredor do 20 %, como expresión da alegría colectiva vivida nas Letras Galegas dedicadas ás cantareiras. O terceiro posto foi para lume con 843 votos, palabra que resume a vaga de incendios forestais do pasado verán.
A cuarta posición ocupouna desfeita con 834 votos, proposta patrimonial fronte a neoloxismos efémeros. Séguenlle loia con 686 votos, termo que hoxe tamén se emprega para referirse ás informacións falsas, e retrinco con 564 votos, homenaxe a Castelao no seu ano conmemorativo.
Orixe e significado do termo
Xenocidio fórmase a partir do grego xeno- ‘pobo’ e do sufixoide latino -cidio ‘matar’, seguindo o modelo de palabras como homicidio ou parricidio. En galego, o termo xa figuraba no Vocabulario Ortográfico da Lingua Galega de 1988 e forma parte do Dicionario da Real Academia Galega.
O concepto acuñado por Lemkin diferencia o xenocidio doutras nocións como exterminio, masacre ou aniquilación, ao incorporar o motivo do crime e a intención de destruír total ou parcialmente un grupo humano.
Un espello da sociedade
A elección da Palabra do Ano pretende resumir como se viviron os últimos doce meses, tanto no plano social como no emocional. Desde a RAG e a Fundación Barrié salientan que a lingua actúa como espello das preocupacións colectivas e tamén como unha ferramenta de esperanza e futuro.
No ano 2024 a palabra elixida fora cantareira, anticipando as Letras Galegas 2025. En edicións anteriores destacaron voces como cibercarracho, afouteza, irmandade ou corrupción.